Лиқилдоқ — чақалоқ калласининг суяк билан қопланмаган жойлари (чуқурчалари)дир. Боланинг пешонасида ромб шаклида, энса қисмида учбурчак шаклида, калланинг иккала ёнида бир жуфтдан ён лиқилдоқлар бўлади. Улар чақалоқнинг осон туғилишини таъминлайди. Яъни туғуруқ йўлларидан ўтаётган чақалоқнинг боши лиқилдоқлар ёрамида кичрайиб, туғуруқ жараёни енгил ўтади.
Лиқилдоқлар гўдакнинг 3 ойлигидан 2 ёшигача бўлган даврда суякка айлана боради. Бирор касаллик оқибатида уларнинг битиши қийинлашиши ёки аксинча, муддатидан аввал қотиши мумкин.
Меъёрдаги лиқилдоқ 1,5-2 ёшгача битиши керак. Лиқилдоғи тез битмаётган болаларнинг 90 фоизида рахит касаллигини кузатиш мумкин. Бу касаллик организмга Д витамини танқислиги оқибатида пайдо бўлади. Демак, уни даволаш она ва бола озиқланишини назорат қилишдан бошланиши лозим.
Чақалоқни узоқ вақт бешикда қолдириш ҳам рахитга сабаб бўлиши мумкин. Чунки қаттиқ боғланган бола организмида қон айланиши сустлашиб, суяклар ривожланишига тўсқинлик қилади. Ушбу ҳолат рахитнинг бош омилидир.
Лиқилдоқ ҳажмига келадиган бўлсак, у 1 сантиметрдан кичик ёки 3 сантиметрдан катта бўлса, меъёрнинг бузилганидан дарак. Шунингдек, 3 сантиметрдан катта ва шишиб турган лиқилдоқ гидроцефалия (халқ тилида бош истисқоси ҳам дейилади) синдроми ташхисига асос бўлади. Бу касаллик мия қоринчаларида орқа мия суюқлигининг кўпайиши билан кечувчи касаллик бўлиб, у билан оғриган болаларда лиқилдоқ битиши қийин кечади. Ҳатто боланинг ривожланишдан ортда қолиши, лиқилдоғи ва бошининг катталашиб бориши ҳам кузатилади.
Қуйидаги сабаблар бош истисқосига олиб келади: - ҳомиладорликда турли шамоллашларни бошдан кечириш; - кечиккан токсикоз; - бўлажак онанинг буйрак хасталикларига чалиниши; - аёлнинг тўлақонли озиқланмаслиги.
Одатда Д витамини танқислигини бошдан кечирган болаларда қиш, баҳор ва куз ойларида рахит профилактикаси ўтказилади. Ёзда боланинг ўзи қуёш нури орқали Д витамини билан тўйинади.
Аммо лиқилдоғи вақтидан илгари битган болаларда бундай профилактика қўлланилмайди, балки антивитамин Д ва танадаги кальцийни нейтраллаштиргани учун магний препаратлари буюрилади. Лиқилдоқнинг тез битиши ёки 1 сантиметрдан кичиклиги микроцефалия касаллигининг белгиси бўлиши мумкин. Бу касалликда боланинг боши ниҳоятда кичкина бўлиб, жисмоний нуқсони яққол сезилиб туради. Лиқилдоқ тез битиши туфайли суяклар мияни сиқиб қўяди. Натижада мия яхши ўсмай, мия ичи босимининг ошишига олиб келади. Одатда бундай болаларда ақли заифлик, ривожланишдан орқада қолиш, тутқаноқ кабилар кузатилади.
Шунингдек, томирларда, ғовак аъзоларда, организм бўшлиқларида гидростатик босимнинг ортиши билан кечувчи гипертензия синдромида ҳам чақалоқ лиқилдоғи меъёрда бўлмайди. Бунда боланинг лиқилдоғига қўл қўйилганда қимирлаб туриши, юрак уришига ўхшаган пульсация беришини пайқаш мумкин. Гипертензия синдроми ташхиси қўйилган болаларда мия ичи босимининг ошиши кузатилади. Буни гўдакнинг безовталаниши, уйқусининг ёмонлиги, бошини орқага ташлаб йиғлаши, эммаслигидан пайқаш мумкин.
Чақалоқ дунёга келгач, бу каби ҳолатлар кузатилмаслиги учун она ҳомила пайдо бўлиши биланоқ ўзига бўлган эътиборини кучайтириши, шамоллаш касалликларининг олдини олиб, витаминли овқатланиши лозим.
мақола болалар шифокори билан ҳамкорликда тайёрланди.
Manba: Zamonaviy.CoM -Saytdan olindi.
Ushbu ma'lumot dan olindi! < ! > DO'STLARINGIZGA YUBORING:
Quyidagi yangiliklarni o'qing dod devorasiz:
|