 Атеистик дунёқарашни олиб борувчиларнинг динга қарши асосий шикояти – мен бу масалани алоҳида муҳокама қилишга лойиқ ташкилий тузилмалар (ёки нолойиқ) ҳақида эмас, балки илоҳиёт томони ҳақида гапиряпман – бу замонавий жамиятда яшаш мумкин эмас кўп минг йиллар олдин қабул қилинган қонун ва қоидаларга мувофиқ. Бундан ташқари, бу инсоният ўз ваҳшийлигидан эндигина қутулишни бошлаган пайтлар эди. Даврлар ўзгариб бормоқда ва улар билан бирга қонунлар ва ижтимоий меъёрлар ҳам ўзгариши керак.
Ва бунга нима дейсиз? Улар ҳақ! Қирол Хаммурапи қонунлари ва Ликург, буюк Рим империяси ва Ўрта аср Эвропаси қонунлари инсоният тарихида бўлган ва унутилиб кетган. Уларнинг аксарияти, бошқа нарсалар қатори, диний ахлоқ қоидаларига асосланган эди. Аммо бугунги кунда улар билан фақат тарихчилар таниш, ва агар сиз замонавий одамдан уларга эргашишни сўрасангиз, у сизнинг юзингизда кулиб қўяди.
Аммо ўнта амр ҳақида гап кетиши билан, деярли ҳамма, ҳатто энг ашаддий атеист ҳам, келиб чиқиши манбасига шубҳа қилсалар ҳам, шундай бўлишлари кераклигини таъкидлайдилар. Агар сиз уни ярим тунда уйғотиб қўйсангиз, у Ўнта Амрнинг ярмини ҳам санаб ўта олмайди, аммо у барибир уларга амал қилишини талаб қилади.
Чунки биз хоҳлаймизми ёки йўқми, бизнинг тсивилизациямизнинг деярли ҳар бир аъзосининг онгидаги асосий ахлоқий меъёрлар яҳудийлар Синай тоғида олган ўнта амр билан боғлиқ ва бу ҳафтада ибодатхоналарда «Йитро» китоби ўқилган бу ҳақда айтиб беради. Ва бу парча яҳудий бўлмаганлар шарафига номланганлиги, фақат Синай тоғида яҳудийлар билан содир бўлган барча нарсалар нафақат уларга, балки Ер юзидаги барча халқларга тегишли эканлигини ва шу тоғдан янграган Ўнта Амрнинг исботидир. охир-оқибат умумбашарий инсоний қадриятларнинг асосига айланиши, ҳа ва ҳар ким учун оддий кундалик одоб-ахлоқ қоидалари – ҳар биримиз ўзимизнинг ахлоқий аҳволимизни ва бутун жамият аҳволини текширадиган ушбу созлагич.
Хўш, нима учун ўнта амр, бошқа диний қонунлардан фарқли ўлароқ, инсониятга шу қадар ёпишиб қолган? Менимча, гап шуки, декалогум ўша пайтда диний позицияларда шаклланган жамиятнинг ибтидоий ҳолатини тўғриламади, аксинча, унга интилиши керак бўлган ўта илғор парадигмани тарқатди. Дарҳақиқат, ўша кунларда одамларни бозорда мол каби сотиш одатий ҳол ҳисобланган ва шу фонда Ўн Амр томонидан илгари сурилган қадриятлар порлоқ келажак сари ҳаракат траэкториясига ўхшаб кўринарди. Бундан ташқари, бу ёрқин келажак ўлимдан кейин Осмонда бирон бир жойда тасвирланмаган, аммо уни қуриш эҳтимоли бу эрда – моддий дунёда эълон қилинган.
Ва ўша пайтдан бери ўтган уч ярим минг йилликда одамлар ўртасидаги ижтимоий меъёрлар ва муносабатлар қисман инсонпарвар қилинган бўлсада, лекин Ўн Амр томонидан белгиланган бар ҳали ҳам жуда узоқдир. Ва шунинг учун, бугунги кунгача декалог, барчамиз борадиган ва кетадиган эришиб бўлмайдиган нуқта бўлиб қолмоқда. Ахир, Ўнта Амр уларнинг олдидаги барча одамларнинг мутлақ тенглигини белгилайди, бу уларнинг совғасига тайёргарлик босқичида аллақачон аниқ. Масалан, Мусо ҳамма Синай тоғига маълум масофага яқинлашишни тақиқлаган: эркаклар ва аёллар, бойлар ва камбағаллар, зодагонлар ва оддий одамлар. Ушбу тадбир учун партернинг исталган саккизинчи қаторига чипталарни сотиб ололмайсиз – имтиёзлар йўқ. Синай тоғи яқинида янграган декалогнинг сўзлари ҳаммага бир хил – ҳам у эрда турганларга, ҳам уларнинг авлодларига ва барчамизга қаратилган. Агар ота-боболарингиз у эрда турмаган бўлса ҳам.
Manba: Zamonaviy.CoM -Saytdan olindi.
Ushbu ma'lumot hordiq.uz dan olindi!
< ! > DO'STLARINGIZGA YUBORING:
Quyidagi yangiliklarni o'qing dod devorasiz:
|
Mirjon Ashrapov - Erka qizi
