1789-yilning 5-oktabrida Jorj Vashington (George Washington) Nyu Yorkdagi o’sha vaqtlardagi yagona bo’lgan kutubxonaga tashrif buyurdi. Prezident bo’lib saylanganiga bir necha oy bo’lgan Vashington ikkita kitobni: "Mamlakat huquqlari” va parlament quyi palatasi debatining qarorlari to’plamini oldi.
1754-yilda Nyu York aholisi ushbu kutubxonaning tartibidagi qoidalariga asosan olingan kitoblarni 1 oyga qolmay kutubxonaga qaytarish kerak bo’lgan. Ammo prezident kitoblarni belgilangan muddatda qaytarmagan. Qizig’i shundaki, kutubxonachilar ham kitob yo’qolganini 221 yil o’tgandan so’ng, kitoblarni shifrlab chiqayotganlarida aniqlaganlar.
Kitobni vaqtida qaytarmagan kitobxonlarga jarima solinganligini va ushbu jarima vaqt o’tgani sayin oshib borganligini hisobga olib, jarima 300 ming dollarni tashkil qilgan. Kutubxona rahbariyati jarimadan voz kechishga tayyor ekanliklarini, ammo ayni vaqtda tarixiy qimmatga ega bo’lgan kitoblar kutubxonaga qaytarilishi kerakligini ma’lum qilganlar.
Bu vaziyatdan chiqish yo’lini hozirda sobiq prezidentning qarindoshlari egalik qilayotgan Jorj Vashingtonning uy-muzeyining xodimlari topishdi. Aynan o’sha kitoblarni topib bo’lmasa, shunga o’xshash kitob qaytarish mumkin degan qarorga keldilar.
Internet do’konlaridan birida shveytsariyalik yurist Emelix Vattelning "Millat huquqi” kitobini topishga muvaffaq bo’ldilar. Kitob o’sha vaqtda kutubxonadan Vashington olgan kitobning nashriga mos keldi. Nodir kitob 12 000 dollarga harid qilib olindi. Kitobni qaytarish muddati o'tganiga ikki asrdan oshganligi sababli to’planib qolgan peniya masalasini hal qilish qolgan edi, chunki jarima miqdori kitob narxidan ancha baland edi.
2010 yilning 9-mayida Jorj Vashington uy-muzeyidan Nyu Yorkning jamoat kutubxonasiga kitobni qaytarishning tantanaviy marosimi bo’lib o’tdi. Marosim vaqtida kutubxona vakili Charlz Berri Jorj Vashington va uning vakillari (uy-muzey xodimlari) katta miqdordagi jarimani to’lash mas’uliyatidan holi bo’lishganini yana bir bor ta’kidlab o’tdi.
Britaniya parlamentining quyi palatasi debatlarining qarorlarining qayerga g’oyib bo’lgani haqida hech qanday ma’lumot yo’q. Ushbu hujjatlar Nyu York kutubxonasi uchun yo’qotish bo’lib qolgani aniq.
Jorj Vashingtonni hech qachon, hech kimni aldamaydigan inson deb atashar edi. Ehtimol u kutubxona xodimlarini ham aldashni istamagan, balki davlatga oid muammolar charxpalagida aylanib kitob haqida unutgan bo’lsa kerak.