Qanday qilib yolg‘onchini aniqlasa hamda farqlasa bo‘ladi? Bu haqida AQSh Federal Qidiruv Byurosining agentining ishonchli maslahatlari bizga asqotadi.
Ko‘pchiligimiz har kuni atrofdagilarimizning to‘g‘ri gapiryaptimi yo qanaqadir to‘qima detallarni o‘ylab topyaptimi yo ochiqchasiga aldayaptimi bilmay qolamiz. Buni qanday aniqlasa bo‘ladi? Bu borada 25 yil FQBning maxsus agenti, kontrrazvedka va terrorizmga qarshi kurashish bo‘limi rahbari bo‘lib ishlagan Jo Navarro inson hatti-harakatlari va xulq-atvor tahlili bilan shug‘ullangan va "Nima o‘ylayotganingizni ko‘rayapman” nomli jahonga mashhur bestseller kitobi muallifidir. Mutaxassisning tajribalarini sizning e’tiboringizga havola qilamiz.
Odamning yolg‘on gapirayotganini ko‘rsatib turadigan aniq harakatlar yo‘q. Masalan, "Pinokkio (Buratino) effekti” (yolg’on gapirganda burun uzayishi) mavjud emas deydi Jo Navarro. Ko‘zlarning o‘ynab turishi har doim ham yolg‘on gapirayotganlikni anglatmaydi. Yana shunday holatlar borki, ruhiy noqulaylik, notinchlik yoki tushkunlik kayfiyatida, shuningdek, maxsus holatlarda (ko‘rsatma berayotganda), yoqimsiz suhbatdosh bilan muloqotda yoki juda murakkab, chalkashtiruvchi savollar berilganda yolg‘on so‘zlanishi mumkin. Ba’zan insonning vijdoni toza bo‘lmaganligi uchun doim aldashi mumkin.
Biz faqatgina savol berilganda insonning o‘zini tutishini kuzatish mumkin xolos. Agar qarshingizdagi kishi savolingizga javob berayotganida o‘zini noqulay his qilayotganini sezsangiz, nega bunday qilayotganini o’ylab ko‘ring.
Hamsuhbatingiz o‘zini noqulay his qilayotganini bildiruvchi quyidagi oltita hatti-harakatni sezganingizda, ehtiyot bo‘lishingiz kerak.
1 Labni qisish
Qisilgan lablar odamni salbiy hissiyot chulg‘ab olganini bildiradi. Biz buni odamlar tergovchiga ko‘rsatma berayotganida ham kuzatishimiz mumkin.
2 Qattiq bahslashish
Savolingizga hamsuhbatingiz javob berayotganida qattiq bahsga kirishib ketadi. Bu ruhiy noqulaylikning yaqqol ko‘rsatkichi.
3 Bo‘yinga teginish
Notinch, asabiy holatimizda yoki nimadandir qo‘rqqanimizda bo‘ynimizga, ayniqsa, iyak tagiga teginamiz. Erkaklar buni galstugiga teginish holati bilan niqoblashga urinishadi.
4 Tana bilan o’girilish
Mazkur holatni "qorin bilan inkor etish” deb ham atashadi. Insonlarni nima deb gapirish qiynasa yoki mavzu bahsli bo‘lsa, tanasini qarshisidagi kishilardan o’giradi. Bu ajralish holatidir. Odamlar xuddi joyida qimirlab qo‘yayotgandek ko‘rsatishsada, aslida, ular bosqichma bosqich sizdan tanasini o’girib olishadi. Shuningdek, oyoqlarini chalishtirib olib o‘zlari uchun to’siq, chegara o‘rnatib olgandek his qilishadi. Lekin sizning ko‘zlaringizga qarab gapirishadi.
5 Ko‘zga teginish
Bizdan nimanidir so‘rashganda yoki o‘zimiz notinch bo’lganimizda ko‘zlarimizga tez-tez teginib qo‘yamiz. Mazkur holatni savol qiyinchilik tug‘dirgani bilan izohlash mumkin. Bunday holatni ko‘pincha firma boshqaruvchilari yig‘ilishida kimdir so’zlovchining fikrlariga qo‘shilmaganda yoki aytilgan gaplarda noaniqlik bo’lganida kuzatishingiz mumkin. Ko‘zga teginish holatini hatto bolalarda ham kuzatish mumkin. Bolalar o‘zlariga yoqmagan gapni eshitishlari bilan ko‘zlariga qo‘llarini tekkizishadi.
6 Uzun qo‘l barmoqlarini yashirish yoki qo‘yib yuborish
Mazkur holatni, odatda, hech kim payqamaydi. Lekin bu holat hamsuhbatingiz o‘zini noqulay his etilayotganini aniqroq namoyon etadi. Suhbatdoshingiz uzun barmoqlarini berkitishni yoki qo‘yib yuborishni boshlasa, bilingki, unda ishonchsilik bor yoki suhbat mavzusiga jiddiy qiziqishi yo‘q. Bir tomondan, bu gapirayotgan narsamizni tanamiz inkor qilayotganini ham bildiradi.